DATA: | KATEGORIA: relacje | TAGI:

Polskie ballady i romanse

Romans to częsty temat filmów i książek o charakterze romantycznym (a właściwie również tych z innego gatunku). Obserwacja życia uczuciowego bohaterów, wątki erotyczne i zdrady to zabiegi, które podkręcają atmosferę każdej opowieści. Jak jednak wygląda rzeczywistość? Czy rzeczywiście, podobnie jak w filmach i powieściach, jesteśmy społeczeństwem, w którym zdrada jest normą?

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że trudno obiektywnie odpowiedzieć na to pytanie – bo jak możemy policzyć osoby, które zdradzają, skoro większość osób się do tego nie przyznaje?

Podobne pytanie zadali sobie twórcy raportu CBOS [2011], którzy skonstruowali badanie mające na celu zbadanie powszechności zdrad w Polsce. Metodologia badania była skonstruowana w taki sposób, że miała na celu oszacowanie również tendencji do kłamstwa.

Według raportu niemal połowa Polaków zna kogoś, kto pozwala sobie na flirt z kimś będącym w związku a 38% przyznało, że w ich otoczeniu są osoby, które w tego typu relacjach posuwają się do kontaktów fizycznych. Z badania wynika również, że na romans z kimś będącym w związku lub na zdradę częściej decydują się mężczyźni, osoby rzadziej praktykujące religijnie, młodsze, zamieszkujące w dużych miastach, lepiej wykształcone, o lepszej sytuacji ekonomicznej oraz… lewicowej orientacji politycznej.

Dlaczego zdradzamy?

Według wspomnianego już wcześniej badania, 44% osób sądzi, że zdrady służą przeżyciu czegoś nowego lub zdarzają się wtedy, gdy w stałym związku nie dzieje się najlepiej. Niektórzy wskazują także na codzienne problemy, samotność, niskie poczucie własnej wartości lub zauroczenie. Jak widać, opinie na ten temat są zróżnicowane.

Czy szczęście w związku wpływa na zdradę?

para w łóżku. mężczyzna przegląda smartfon

Zarówno powyższa statystyka jak i intuicja podpowiadają, że skłonność do zdrady będą przejawiały osoby niezadowolone z jakości swojego stałego związku. Według jednego z badań jednak (Glass, Wright, 1985) nie zawsze tak jest. Mianowicie odkryto w nim, że stopień satysfakcji z małżeństwa wśród badanych mężczyzn nie miał związku z tendencją do dopuszczania się zdrady – aż 56% mężów, którzy przyznawali się do zdrady, oceniało swoje małżeństwo jako bardzo szczęśliwe. W przypadku kobiet natomiast sprawa okazuje się wyglądać nieco inaczej – według badania, większość kobiet, które przyznały się do zdrady deklaruje, że były nieszczęśliwe w swoich małżeństwach.

Kto zdradza?

W badaniu Bussa i Sheckelfforda [1997] postanowiono sprawdzić, czy istnieją cechy osobowości, które wiążą się z większą tendencją do zdrady. Zweryfikowano ok 1000 różnych cech – co się okazało? Co ciekawe, jedynie trzy z nich wykazały istotny związek ze skłonnością do zdrady.

Jakie to cechy?

  • Narcyzm

– wokół tego słowa krąży wiele (nie zawsze prawdziwych) stereotypów. Osoby o narcystycznych cechach osobowości niekoniecznie są pewne siebie czy zapatrzone w siebie (choć mogą zachowywać się w sposób, który to sugeruje). Najczęściej czują silna potrzebę uznania i poczucia własnej wielkości, bycia lepszym od innych – czasem oczekują od innych podziwu, a gdy go nie otrzymują, czują się niekomfortowo i mogą wpadać w złość. Często posiadają ograniczone zdolności do empatyzowania z innymi oraz odczuwania wdzięczności.

  • Niska sumienność

– niski poziom sumienności wiąże się z trudnością z długim utrzymywaniem wysiłku czy określonych przedsięwzięć – zwłaszcza tych, które wiążą się z odroczoną gratyfikacją (koniecznością oczekiwania na nagrodę, efekt pracy, przyjemność). Osoby o niskim poziomie sumienności bywają opieszałe, kiepsko zorganizowane i niezdyscyplinowane.

  • Psychopatyczność

– cecha ta wiąże się z niską koncentracją na uczuciach i potrzebach innych ludzi, impulsywnością oraz ograniczonych zdolnościach do samokontroli.

Uwaga: żadna cecha Cię nie determinuje (jej, jego też)

Należy pamiętać, że wyniki tego badania wskazują, że cechy te wiążą się ze statystycznie większą skłonnością do zdrady – nie oznacza to więc, że każda osoba, która w jakimś stopniu je przejawia, będzie zdradzać, ani też, że osoba o innym zestawie takich cech zawsze będzie wierna.

Warto także zaznaczyć, że nazwy cech osobowości to pewne uproszczenie – każdy człowiek jest złożony i niepowtarzalny – nie ma osoby, którą w stu procentach definiuje poziom sumienności, narcyzm czy psychopatyczność (ani żadna inna, pojedyncza cecha).

Jak się podnieść po zdradzie partnera?

Wyłonienie się informacji o zdradzie jest przeżyciem trudnym dla obojga partnerów – zarówno dla zdradzonego, jak i zdradzającego. Dla zdradzonego, informacja o romansie partnera może być doświadczeniem szokującym, traumatycznym, konsekwencją czego mogą być nawet objawy PTSD (więcej na temat PTSD, czyli tzw. syndromu posttraumatycznego znajdziesz w naszym poprzednim artykule “Stres – skąd się bierze? Jakie mogą być konsekwencje trudnych wydarzeń? Jak radzić sobie ze skutkami stresujących sytuacji?”. Jeśli interesuje Cię ten temat, kliknij i zapoznaj się z nim)

Z kolei dla osoby zdradzającej sytuacja ta może wiązać się z silnym poczuciem winy, wrażeniem utraty kontroli, lękiem przed utratą związku, poczuciem załamania obrazu siebie (w oczach własnych oraz partnera) oraz konfrontacją z moralnym osądem otoczenia.

Koncentrując się jednak na cierpieniu osoby zdradzonej – w tym przypadku cierpienie i emocje są wyjątkowo intensywne. Proces, przez który wówczas przechodzi można porównać do tego, który przeżywa osoba w żałobie. Proces żałoby to nie tylko odczucia, których doświadczają osoby po śmierci bliskich, ale to coś, przez co przechodzimy za każdym razem, gdy tracimy coś naprawdę cennego – w tym przypadku – związek i relację z partnerem, jakie znaliśmy je do tej pory.

Nawet, jeśli partnerzy wciąż pozostają w relacji, to wszystko ulega zmianie – nie jest to już taka sama relacja, jaka była do tej pory. Zmienia się perspektywa nie tylko na bieżące relacje pomiędzy partnerami oraz na ich dalszą przyszłość, ale niejednokrotnie pod znakiem zapytania staje również ich spędzona wspólnie przeszłość, wspólne chwile i zaufanie, którym do tej pory się darzyli. Nadszarpnięciu ulega także obraz partnera oraz osoby zdradzonej, która może odczuwać osłabienie swojego poczucia własnej wartości i atrakcyjności. Wszystkie te zmiany i trudne przeżycia wiążą się z utratą stanu, w którym partnerzy znajdowali się wcześnie i relacji, którą mieli zanim pojawiła się zdrada. To wszystko budzi poczucie utraty, której naturalną konsekwencją jest żałoba.

Jak przebiega żałoba? Podobnie, jak opisaliśmy to w naszym majowym artykule („Te trudne doświadczenia spotkają każdego z nas – żałoba i strata”) żałoba składa się z pięciu etapów. Według modelu Elisabeth Kübler-Ross (1969) są to:

  • Zaprzeczenie
  • Gniew
  • Negocjacje
  • Depresja
  • Akceptacja

Według autorki modelu, aby poprawnie przejść przez proces utraty, potrzebne jest doświadczenie każdego z etapów – nazywa się je etapami, ale w gruncie rzeczy trafniejsze jest nazwanie ich “stanami”, ponieważ chodzi o doświadczenie wszystkich tych aspektów żałoby i choć najczęściej występują w tej kolejności a każdy następny sugeruje zbliżanie się do “przepracowania” straty, mogą one się wzajemnie przenikać a nawet występować jednocześnie.

Bardzo często osoba doświadczająca tego cierpienia nie może się odnaleźć w nowej rzeczywistości i potrzebuje wsparcia, aby wytrzymać to trudne przeżycie. Istotna jest tutaj obecność bliskich osób, podejmowanie aktywności w różnych dziedzinach życia oraz troska o siebie i wypoczynek – z drugiej jednak strony czasami to nie wystarcza – w takich przypadkach warto skorzystać ze wsparcia psychologicznego. W przypadkach doświadczania wyjątkowo silnych emocji, tymczasowo pomóc może lekarz psychiatra, przepisując leki pomagające nieco wyrównać nastrój i ukoić cierpienie.

Trzeba pamiętać jednak, że relacja wymaga dwóch osób, dlatego nawet przejście przez poszczególne etapy doświadczania straty oraz poprawa samopoczucia osoby zdradzonej nie oznacza, że związek wróci do stanu, w którym był przed zdradą, lub że w ogóle zostanie utrzymany – ta sprawa wygląda w sposób nieco bardziej złożony – tutaj potrzebna jest chęć, praca i zaangażowanie obojga partnerów.

Jak odbudować związek po zdradzie?

Ujawnienie zdrady często wiąże się z zakończeniem dotychczasowego stałego związku, lecz nie jest to regułą. Część par decyduje się na próbę utrzymania relacji i pracy nad konsekwencjami romansu jednego z partnerów. Co decyduje o tym, że jedne pary się rozstają, a inne postanawiają walczyć o związek?

Buss i Shackelford [1997] zaprojektowali badanie, które miało na celu odpowiedzenie na to pytania. Wyniki, które uzyskali sugerują, że im poważniejsza forma niewierności (im dalej posunął się romans), tym wyższe prawdopodobieństwo rozstania (w przypadku tego badania uwzględniano fakt zażądania rozwodu).

rozmowa pary u terapeuty

Związek po zdradzie – to nie takie proste

Badania i liczby nie odzwierciedlają jednak złożoności i intensywności sytuacji, w której jeden z partnerów dowiaduje się o zdradzie drugiego. Jak już wspomnieliśmy, zmienia to zupełnie obraz relacji w oczach obojga partnerów, szczególnie jednak w odbiorze osoby zdradzonej. Z tego powodu konieczne jest pogodzenie się z faktem, że rzeczywistość wygląda inaczej oraz że prawdopodobnie utrzymanie związku (jeśli tego pragną partnerzy) wymaga zaangażowanej pracy obojga partnerów oraz (co jest niemniej ważne) – czasu.

Często zdarza się, że partner, który zdradził, stara się aktywnie naprawić konsekwencje swojego czynu – pragnie skupiać się na budowaniu teraźniejszości i przyszłości, mniej chętnie natomiast skupia się na samej zdradzie, uznając ją za temat bolesny i zamknięty. Z kolei osoba zdradzona bardzo często potrzebuje czasu oraz pewnego zatrzymania się – najczęściej rozpamiętuje fakt zdrady, analizuje go, chcąc zrozumieć, co jak i dlaczego się wydarzyło. Nawet, jeśli para zdecyduje się pozostać razem lub w jakiś sposób kontynuować relację – prawdopodobnie będą zmagać się z trudnościami, takimi jak uczucie niesprawiedliwości, powracanie wspomnień i wyobrażeń na temat zdrady oraz osłabione zaufanie. Te oraz inne trudności wymagają czasu, wytrwałości oraz zaangażowania – co ciekawe, nie tylko ze strony osoby, która zdradziła, ale z obu stron.

W przejściu przez ten proces pomóc może psychoterapia par, na którą możesz się zapisać w naszym Ośrodku.

Literatura:

  • Buss D., Shackelford T. (1997). Susceptibility to Infidelity in the First Year of Marriage, Journal of Research in Personality, 31(2), 193-221.
  • Centrum Badania Opinii Społecznej (2011). Zdrady i Romanse – Komunikat z badań. BS/90/2011
  • Glass S.P., Wright, T.L. (1985). Sex differences in type of extramarital involvement and marital dissatisfaction. Sex Roles. A Journal of Research, 12(9-10), 1101–1120.
  • Kübler-Ross, E. (1979). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Wyd. Media Rodzina.

Autor: Agata Przybylska – psycholog, psychodietetyk.

Agata Przybylska – absolwentka psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, studentka dietetyki w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego.

Główne zainteresowania: psychologia kliniczna, psychodietetyka, psychologia osiągania celów, zaburzenia odżywiania.