Brak ruchu a zdrowie psychiczne
Bierność i brak aktywności fizycznej, a jednocześnie brak motywacji do jej podejmowania od czasu do czasu zdarzają się każdemu. Gdy jednak zjawisko to ma miejsce z wyjątkowo silnym nasileniem, szczególnie, gdy towarzyszy mu apatia oraz obniżony nastrój i nie wynika ze zdiagnozowanych medycznie chorób biologicznych, może być źródłem informacji o trudnościach natury psychologicznej. Z drugiej strony należy zaznaczyć, że właśnie podejmowanie odpowiedniego poziomu aktywności może przyczynić się do poprawienia stanu nie tylko fizycznego, ale również psychicznego, w tym zapobiegać wystąpieniu chorób psychicznych, zmniejszać ich objawy oraz poprawiać nastrój, m. in. poprzez wywieranie wpływu na poziom niektórych neuroprzekaźników (m. in. serotoniny) a przez to pośrednio wpływając na funkcjonowanie mózgu, przyczyniając się do obniżenia stresu i poprawy ogólnego samopoczucia.
Pomoc w terapii i profilaktyce
Badania opublikowane w czasopiśmie The Lancet Psychiatry (lipiec, 2019) wskazują, że regularne podejmowanie aktywności fizycznej zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób psychicznych, w tym depresji oraz wspomaga proces ich leczenia. W oparciu o najnowsze badania także Światowa Organizacja Zdrowia wystosowała zalecenia dotyczące aktywności fizycznej dla poszczególnych grup wiekowych – statystyki opublikowane w The Lancet Psychiatry wskazują, że większość pacjentów chorujących na zaburzenia psychiczne (depresję, schizofrenię lub zaburzenia lękowe) nie spełnia tych wskazań (za wyjątek można uznać zaburzenia afektywne dwubiegunowe – osoby chorujące na nie wykazują najczęściej wyższy poziom aktywności fizycznej, nieodbiegający od populacji ogólnej).
Aktywność fizyczna potrafi również przyczyniać się zmniejszaniu ryzyka wystąpienia chorób somatycznych u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne. W wymienionym powyżej artykule, niewystarczający poziom ruchu wymienia się jako jeden z czynników przyczyniających się do chorób fizycznych u osób z zaburzeniami psychicznymi.
Wartym zauważania jest natomiast, że najnowsze (2018 r.) wskazania dotyczące terapii zaburzeń depresyjnych sformułowane przez Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii (NICE) zawierają rekomendacje dotyczące także aktywności fizycznej, jako jednej z metod redukowania symptomów łagodnej postaci tej choroby. Zalecenia uwzględniają połączenie aktywności fizycznej (45 min, 1-2 razy w tygodniu) z psychoterapią. Z założenia program ma za zadanie zachęcić pacjenta do osiągnięcia poziomu aktywności fizycznej, który zalecany jest przez WHO (dla osób dorosłych jest to 150 min. tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej).
Współpraca, multidyscyplinarność
Zwiększenie poziomu podejmowanej aktywności fizycznej często niesie za sobą inne korzystne zmiany codziennego stylu życia, związane np. ze sposobem odżywiania, korzystania z używek czy jakością snu. Z tego powodu w perspektywie zapobiegania oraz leczenia chorób psychicznych zasadne jest rozważenie pomocy multidyscyplinarnej, uwzględniającej nie tylko psychiatrę lub psychologa czy psychoterapeutę, ale także innych specjalistów, takich jak dietetyk czy trener lub lekarze innych specjalizacji – w zależności od stanu zdrowia pacjenta i gotowości do podejmowania przez niego aktywności fizycznej.
Agata Przybylska – absolwentka psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, studentka dietetyki w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego.
Główne zainteresowania: psychologia kliniczna, psychodietetyka, psychologia osiągania celów, zaburzenia odżywiania.
Literatura:
- Lu Y., Fu, Y., Shi G., Jiang Y., Wu L., Wang P., (2014). Decreased plasma neuroactive amino acids and increased nitric oxide levels in melancholic major depressive disorder. BMC Psychiatry.
- Diana J., Anronacci MD., Bloch R. (2010). Excercise, Yoga, and Meditation for Depressive and Anxiety Disorders. American Family Physican, 81(8).
- Firth J., Siddiqi N., Koyanagi A. i in., A blueprint for protecting physical health in people with mental illness, The Lancet Psychiatry, July 2019, Volume 6, Issue 7