Kiedy warto zgłosić się na terapię dla par?

Kiedy skorzystać z terapii par?

Gdy po kilku samodzielnych staraniach w związku nie udaje się zażegnać kryzysu lub gdy w relacji wciąż powtarzają się te same problemowe sytuacje, z którymi nie potrafimy sobie poradzić, może być to sygnał, że warto rozważyć skorzystanie z terapii.

Warto zauważyć, że w kontekście problemów w bliskiej relacji, często obarczamy winą partnera. Łatwo nam zauważyć jego niedoskonałości i błędy, wyobrażamy sobie, co powinien zmienić, żeby związek wyglądał lepiej. Jednocześnie dużo trudniej jest nam zauważyć swój wkład w istniejącą sytuację i narastające trudności. Są także osoby, które nadmiernie idealizują swojego partnera, jednocześnie całą winą za kryzysy w relacji obciążając siebie. Obie te sytuacje mogą stanowić źródło cierpienia i utrudniać dotarcie do sedna problemu.

Praca ze specjalistą umożliwia zyskanie nowej perspektywy na problemy i ich źródła. Pomaga spojrzeć z większego dystansu na zachowanie własne oraz drugiej osoby, umożliwia lepsze zrozumienie zachowań i emocji obojga partnerów a także tego, w jaki sposób oni wpływają na siebie nawzajem. Uczy sprawniejszej komunikacji, empatii i wypracowania kompromisów. Niejednokrotnie sama zmiana sposobu komunikowania się lub uświadomienie sobie prawdziwych przyczyn naszych konfliktów pozwala zmienić postrzeganie problemu oraz umożliwia wypracowanie rozwiązania.

Cele terapii par

U podstaw wielu trudności w relacjach leży zaburzona komunikacja. Brak umiejętności wzajemnego słuchania, chęć narzucania drugiej osobie swojego zdania, brak asertywności, nieumiejętność dbania o zaspokajanie swoich potrzeb, skrywanie swoich pragnień, emocji i żalów – wszystko to prędzej czy później może przyczynić się do powstawania i zaogniania konfliktów. Każdy ma nieco inną wizję związku, jaki pragnie zbudować oraz inną definicję miłości. Aby utrzymać silny, stabilny związek potrzebna jest umiejętność otwartego mówienia o swoich myślach, uczuciach, potrzebach, marzeniach, priorytetach. Często zdarza się, ze oboje partnerów pragnie tego samego i ma podobny pogląd na różne sprawy, jednak wyrażają to zupełnie innym językiem, co powoduje, że są przekonani, iż chodzi im o coś zupełnie odmiennego, a to generuje konflikty. Usprawnienie komunikacji może być jednym z celów terapii par. Obok tego literatura wskazuje na wiele innych celów, których osiągnięciu może służyć praca ze specjalistą. Mogą to być na przykład:

• Uzyskanie wglądu, czyli zrozumienia źródeł zachowania każdego z partnerów (Ściepuro, 2007)
• Zmiana wewnętrzna, prowadząca do bardziej dojrzałego kontaktowania się ze sobą na bazie aktualnych realiów, a nie na podstawie własnych wyobrażeń (Tryjarska, 2000)
• Wypracowanie równowagi pomiędzy sztywnym lub zbyt płynnym wypełnianiem ról, które przyjmują partnerzy w swoim funkcjonowaniu. Może to pozwolić na w pewnym stopniu na kontynuację starych aktywności i jednocześnie umożliwić otwartość na nowe doświadczenia
• Uzyskanie niezależności – doprowadzenie do rozwoju partnerów, niezależnego od uwarunkowań pochodzących z ich rodziny pochodzenia. Może to być osiągnięte w wyniku przepracowania emocjonalnych związków w rodzinie (Tryjarska, 2000)
• Przepracowanie indywidualnych problemów klientów, wynikających z wystąpienia trudności na którejś z faz wcześniejszego rozwoju (Tryjarska, 2000)
• Uświadomienie partnerom ich prawa do bycia indywidualnością a jednocześnie wykształcenie zdolności do cieszenia się z bycia z drugą osobą i współdziałania
• Ułatwienie wyrażania własnych myśli, emocji i pragnień
• Uzyskanie większej harmonii w związku i wykształcenie poczucia obustronnego spełnienia potrzeb obojga partnerów (Reguła, 2000)
• Dążenie do rozwiązania konfliktów i obniżenia lęku.

Terapia dla par czy terapia indywidualna?

Aby ustalić, jaki rodzaj terapii będzie dla nas najbardziej pomocny, warto jest udać się na konsultacje z psychologiem. We wstępnej rozmowie specjalista ustali, czy źródło problemu leży w samej relacji (na przykład zaburzona jest komunikacja) – i wówczas zaleci terapię par, czy też potrzebna jest terapia indywidualna – na przykład, gdy źródłem trudności w związku są wewnętrzne problemy jednego lub obojga partnerów, takie jak trudne doświadczenia w domu rodzinnym. Sposób pracy terapeutycznej zależy także od założeń teoretycznych przyjmowanych przez psychoterapeutę. Na przykład w ujęciu psychoanalitycznym i psychodynamicznym najczęściej proponuje się małżonkom podjęcie terapii indywidualnej, która ma na celu umocnienie własnego ego i uświadomienie własnych konfliktów wewnętrznych, które w niekorzystny sposób wpływają na relację. Istnieje nadzieja, że druga osoba z pary sama zgłosi się na terapię, kiedy zauważy duże, znaczące zmiany u swojego partnera (Tryjarska, 2000). Popularnym i efektywnym modelem pracy w tych nurtach jest także połączenie terapii par z terapią indywidualną. Spotkania prowadzone są wtedy przez dwóch terapeutów, co może przynosić dodatkowe korzyści dla pary. Ten model, inspirowany sposobem pracy w Klinice Tavistock Relationships umożliwia połączenie dwóch podejść – indywidualnego i relacyjnego, co w umożliwia partnerom zyskanie jeszcze szerszej perspektywy oraz przepracowanie większego spektrum problemów.

Do niedawna częściej inicjatorkami wizyt u psychologa były kobiety. Dzisiaj coraz częściej pary przychodzą na terapię z inicjatywy mężczyzn, którzy odczuwają coraz większą odpowiedzialność za sposób, w jaki funkcjonuje związek.

Brak motywacji do wprowadzania jakichkolwiek zmian w zawiązku przez jednego lub dwojga partnerów, stosowanie przemocy czy silne zaburzenia psychiczne to niektóre z przeciwwskazań do terapii. Oprócz czynników utrudniających czy uniemożliwiających prowadzenie terapii leżących po stronie pary, ważne są także indywidualne cechy partnerów, ich głębokie przekonania, życiowe doświadczenia, sposób zaangażowania się.

Gdy oboje partnerów pragnie włożyć wysiłek w pracę nas sobą i naprawienie błędów, często się to udaje. Jeśli jedna strona mówi, że nie chce rozstania, a druga rozważa taką ewentualność, sprawa staje się nieco trudniejsza. Niejednokrotnie jednak związki, które na początku chciały się rozstać, po jakimś czasie przychodzenia na terapię znajdują się ze sobą w dużo lepszej, satysfakcjonującej relacji.

Mediacja to nie terapia

Terapia i mediacja to pojęcia bardzo często mylone, nie oznaczają jednak tego samego. Celem terapii jest wprowadzanie zmian w relacji w celu ratowania związku (lub ostatecznie podjęcia świadomej decyzji o rozstaniu). Mediacja natomiast zamierza do wypracowania porozumienia pomiędzy dwoma osobami, pozostającymi w konflikcie w sprawie konkretnych zagadnień (na przykład szczegółów dotyczących rozwodu). Mediator nie musi być psychoterapeutą i nie ma na celu rozwiązania problemów emocjonalnych partnerów. Pomaga on jedynie w sposób doraźny w skomunikowaniu się zwaśnionych stron, w celu wypracowania koniecznych ustaleń.

Skuteczność terapii

Według badań Douglasa Snyder i Roberta Wills (1989; Rakowska, 2006) terapia par (psychodynamiczna oraz behawioralna) okazała się przynosić korzystniejsze efekty w pracy nad relacją niż brak jakiegokolwiek oddziaływania. Problemy małżeńskie udało się rozwiązać u 55% par biorących udział w psychoterapii behawioralnej i u 40% par korzystających z terapii psychodynamicznej. Poprawę zadeklarowało 63% par uczestniczących w psychoterapii behawioralnej oraz 73% poddanych terapii psychodynamicznej

Okazuje się, że oba rodzaje interwencji dały podobne rezultaty. Przeprowadzone po czterech latach badania pokazały, że stan relacji małżeńskich u 42% par uczestniczących w terapii behawioralnej i u 52% w terapii psychodynamicznej uległ poprawie. Decyzję o rozwodzie podjęło istotnie więcej par leczonych przy użyciu terapii behawioralnej (38%) niż par uczestniczących w terapii psychodynamicznej (3%).

Owoce terapii

Z perspektywy psychodynamicznej jakość związków, jaki budują ludzie, jest w istotny sposób powiązana z drogą ich rozwoju w rodzinach, z których pochodzą. Niedojrzałość psychiczna czy emocjonalna partnerów może powodować perturbacje w związku, które stanowią wskazówkę do znalezienia obszarów, nad którymi należy pracować w terapii. Umożliwia to przepracowanie trudnych doświadczeń i ukształtowanie dojrzalszych wzorców funkcjonowania w relacjach. Tryjarska (2000) w następujący sposób opisuje cechy dojrzałych partnerów, tworzących związek:

• Zdolność do budowania bliskiego kontaktu z partnerem bez obawy, że zostaną przytłoczeni
• Umiejętność zaufania partnerowi i polegania na nim
• Zdolność do zaakceptowania niezależności partnera oraz nieusiłowanie spełniania wszystkich jego życzeń
• Równa współpraca bez wdawania się w walkę
• Wyrażanie podziwu i docenianie troski o partnera, wzajemna empatia
• Umiejętność do tworzenia otwartych i spontanicznych interakcji

Agata Przybylska – absolwentka psychologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, studentka dietetyki w Akademii Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego.

Główne zainteresowania: psychologia kliniczna, psychodietetyka, psychologia osiągania celów, zaburzenia odżywiania.